Ontleden
Wat is ontleden?
Ontleden is het benoemen van de elementen van een zin. Er zijn twee manieren om een zin te ontleden: redekundig en taalkundig.Bij redekundig ontleden wordt een zin verdeeld in zinsdelen. Een zinsdeel is een eenheid van een of meer woorden die een bepaalde functie heeft in de zin. Een zinsdeel geeft bijvoorbeeld aan wie iets doet (onderwerp) of wat er gebeurt (gezegde). Zinsdelen bestaan vaak uit één woord, bijvoorbeeld in de zin ‘Ik slaap slecht’: ik (onderwerp), slaap (gezegde),slecht (bepaling). Maar ze kunnen ook langer zijn, bijvoorbeeld De bakker op de hoek(onderwerp), slaapt (gezegde), niet al te best (bepaling). Zie voor meer informatie over het ontleden in zinsdelen het advies over redekundig ontleden.Bij taalkundig ontleden wordt van elk woord in de zin bepaald welke woordsoort het heeft, wat voor soort woord het is. Een woord kan bijvoorbeeld een actie weergeven (werkwoord) of een eigenschap (bijvoeglijk naamwoord). Zie voor meer informatie over het benoemen van woordsoorten het advies over taalkundig ontleden.Ter illustratie de ontleding van de volgende zin:
‘Zijn aardige collega heeft een bekertje koffie voor hem gehaald.’Redekundige ontleding:
‘Zijn aardige collega heeft een bekertje koffie voor hem gehaald.’Redekundige ontleding:
zijn aardige collega = onderwerp
heeft = persoonsvorm
heeft gehaald = (werkwoordelijk) gezegde
een bekertje koffie = lijdend voorwerp
voor hem = belanghebbend voorwerp
Taalkundige ontleding:
zijn = bezittelijk voornaamwoord
aardige = bijvoeglijk naamwoord
collega = zelfstandig naamwoord
heeft = hulpwerkwoord
een = lidwoord
bekertje = zelfstandig naamwoord
koffie = zelfstandig naamwoord
voor = voorzetsel
hem = persoonlijk voornaamwoord
gehaald = zelfstandig werkwoord
Nederlands: zinsontleden 